نقش جان پناه در نمای ساختمان

 از آغاز زندگی بشر یکی از مهم ترین نیاز های اولیه بشر بعد از خوراک و پوشاک سرپناه برای انسان بوده است. محلی برای زندگی و قطعا جایی امن برای در امان ماندن از خطرات ناشی از حوادث طبیعی و حیوانات وحشی. به مرور و با پیشرفت بشر ساختمان های زیبا و خاص با امکانات ویژه ای پا به عرصه جهان گذاشتند که هر کدام با امکانات خاص خود نیاز انسان ها را برآورده می کنند. هنرمندان و طراحان معماری نقش عمده و سازنده ای در طراحی و ساخت ساختمان ها دارند که موجب زیبایی و طراوت شهر ها شده اند. در بین اصطلاحات معماران و طراحان ساختمان قطعا نام جان پناه را شنیده اید. در این مقاله قصد داریم در مورد نقش جان پناه در نمای ساختمان نکات جالبی را بیان کنیم، خالی از لطف نیست تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

جان پناه چیست؟

 در فرهنگ لغت کلمه جان پناه به معنی محافظ جان و پناهگاه معنی شده و معمولا مترادف های زیبایی برای آن ذکر شده است. جان پناه در اصل از واژه ایتالیایی پاراپتو گرفته شده و عده ای از آن به عنوان پناهگاهی در زمان حملات موشکی و حتی در کوه به عنوان مکانی برای استراحت و پناه گرفتن یاد می کنند. همانطور که از نام این کلمه زیبا پیداست یعنی محافظ و پناه جان، به هر وسیله و ابزاری که نقشی در حفظ جان انسان داشته باشد جان پناه گفته می شود. اما عمده ترین این اصطلاح در ساختمان و ساخت و ساز کاربرد دارد. معمولا در ساختمان سازی از جان پناه به صورت عمودی در قالب سازه استفاده می شود. ولی امروزه عمده ترین استفاده ای که از جان پناه در نمای ساختمان می شود به عنوان گارد ریلی برای جلوگیری از انواع خطرات مخصوصا سقوط و آتش سوزی می باشد.

قدمت جان پناه

 در قدیم الایام جان پناه به عنوان دژ یا سنگر در روی حصار قلعه ساخته می شد که معمولا بر دیگر فضاهای قلعه و ساختمان های مجاور اشراف داشت. چون در گذشته وزن توپ های جنگی دارای وزن سنگینی بودند از جان پناه به عنوان توپخانه قلعه استفاده می شد.اولین جان پناه در گذشته و به صورت نرده برای جلوگیری از سقوط انسان در دوران باستان ساخته شد،معمولا از جان پناه به عنوان یک دژ و سنگر استفاده می شد.متریل های اولیه جان پناه همان سنگ بود که به صورت کنگره ای ساخته می شد و به مرور در بین خانواده های ثروتمند و اشرافی از جان پناه هایی با متریال چوب و سنگ های تراش خورده استفاده می شد.در گذشته جان پناه به نام هایی همانند تارمی، طارمی،نرده، داروزین و فخرو مدین معروف بود که در مقالات بعدی به صورت مفصل در مورد فخرو مدین بحث می شود. مترادف هایی در فرهنگ لغت همانندکلبه، ماوا،سنگر،دژ،گودال، برج گردان برای جان پناه ذکر شده است.

جان پناه در ایران و جهان

 در ایران اولین جان پناه در سال 1326 در ارتفاعات توچال به نام ایس کمر یا اسپیر کمر در ارتفاع 3000 متری روی یال کوهی به همین نام ساخته شد. انواع جان پناه ها در ایران عبارتند از؛

جان پناه توچال،تخت فریدون، لجنی، صبح،شرقی سبلان،سرچال، سیمرغ دماوند،کاهار،سیادر، حوض دال دنا،چال میشان، کلونچین و در جهان دیوار بزرگ چین،قلعه دبل در ساحل جنوبی انگلیس و جان پناه گلاسیس در ارگ حلب از معروف ترین جان پناه ها می باشد.

انواع جان پناه

جان پناه در انوع مختلفی نظیر قوس دار، شیب دار مخصوص رفع آب باران، پانل دار،ساده و اقتصادی، پلکانی و سوراخ دار ساخته می شود.

اهمیت جان پناه در نمای ساختمان

در نمای ساختمان از جان پناه در قسمت ها و پرتگاه های مختلف ساختمان استفاده می شود. پیش آمدگی هایی که به کمک جان پناه در نمای ساختمان ایجاد می شود و بازی با ارتفاع جان پناه، در نمای ساختمان موجب می شود تا نمای ساختمان خط آسمان زیباتری داشته باشد.

جان پناه در نمای مدرن

در ساختمان های مدرن نیز از انواع جان پناه با متریال های مدرنی همچون کامپوزیت، شیشه، نرده های فولادی و... استفاده می شود که نمایی زیبا به ساختمان های مدرن و امروزی می دهد.

کاربرد جان پناه

بیشترین قسمت هایی که از جان پناه در ساختمان استفاده می شود، پرتگاه ها و لبه های تیز ساختمان و همینطور تراس و جلوی بام ها کاربرد دارد. ناگفته نماند در تراس ها، بهار خواب ها و بالکن ها از جان پناه به عنوان پوشش و جلوگیری از دید ساختمان نیز استفاده می شود.

بهترین مکان برای جان پناه کجاست؟

بهترین فضا برای جان پناه دور بام، تراس، بهار خواب، بالکن، ایوان ها و هر فضایی که در ساختمان احتمال خطر سقوط وجود دارد، از جان پناه استفاده می شود. به طور قطع نمی توان گفت که هر ساختمان به چند جان پناه نیاز دارد، ما در هر فضایی از ساختمان که احساس خطر کنیم از جان پناه به زیباترین شکل استفاده می کنیم. تعداد استفاده از جان پناه دارای استاندارد خاصی نیست و بسته به تعداد پرتگاه ها و فضاهای حادثه خیز از جان پناه استفاده می شود.

ویژگی های جان پناه چیست؟

از مهمترین ویژگی که جان پناه می تواند داشته باشد، جلوگیری از سقوط افراد مخصوصا کودکان و سالمندان و ارتفاع مناسب آن می باشد. در بعضی از ساختمان ها از جان پناه به عنوان پوشش و جلوگیری از دید ساختمان استفاده می شود که البته این فرآیند در صورتی که با متریال و نمای ساختمان هماهنگ باشد، موجب زیباتر شدن نمای ساختمان و قطعا نمای شهری می شود.

چگونه می توان از جان پناه در زیبایی بیشتر نما استفاده کرد؟

یکی از قسمت های مهم و خاص که دست طراحان معماری را در زمان طراحی باز نگه داشته جان پناه است. در این قسمت طراحان معماری می توانند هنر خود را به رخ بکشند و از انواع شبکه ها و متریال های مختلف ساختمانی استفاده و نمای ساختمان را از حالت یکنواختی و بی روحی نجات دهند. معمولا در نماهای سنتی و کلاسیک که از متریال آجر برای نمای ساختمان استفاده می شود، دست طراحان و مهندسین ساختمان برای استفاده از انواع متریال ها مانند شبکه و دیگر متریال های آجری باز است. در این نماها معمولا از شبکه های لعابی و انواع آجرها با تنوع چیدمان بالایی استفاده می شود.

متریال هایی که می توان در جان پناه استفاده کرد؟

 در متریال جان پناه می توان از انواع مصالح ساختمانی اعم از؛ آجر، سرب، سنگ، شبکه ای، شیشه ای و فلزی و... استفاده کرد. معمولا در استفاده از متریال جان پناه سعی می شود از متریالی کمک گرفته شود که در کل نمای ساختمان استفاده شده و با تمام نمای ساختمان هماهنگ باشد.

ابعاد و استانداردهای جان پناه

 طبق مبحث 4 مقررات ملی ابعاد استاندارد جان پناه آن 1 متر و 10 سانتی متر می باشد. ولی در فضاهایی که با محدودیت ارتفاع مواجه هستیم می توانیم ارتفاع جان پناه را تا 90 سانتی متر قراردهیم. نکته مهمی که درارتفاع 90 سانتی متر جان پناه باید مد نظر داشته باشیم قرار دادن سنگ قرنیز روی جان پناه است که باید از هر طرف حدود 5*5 سانتی متر بیرون زدگی داشته باشد تا افراد قبل از برخورد با بدنه جان پناه با برخورد با سنگ متوقف شوند و خطری آنها را تهدید نکند.امروزه در صنعت ساختمان سازی هر جا که احساس خطر و سقوط وجود داشته باشد استفاده از جان پناه یکی از ضروری ترین موارد محسوب می شود و هیچ ساختمان و سازه ای بدون جان پناه وجود ندارد.

مزایای استفاده از جان پناه در نمای ساختمان

همانطور که در مطالب بالا ذکر شد استفاده از جان پناه تاثیر زیادی در زیبایی و نمای ساختمان دارد. اما مزایای استفاده از جان پناه در نمای ساختمان عبارتند از؛

..زیبایی و جذابیت نورپردازی در نما .

    تامین امنیت و تردد آسان و بدون دغدغه .

کارایی بالا در عین سادگی و زیبایی .

مشاهده فضای بیشتر بدون ایجاد مزاحمت بصری برای دیگران .

پایین بودن هزینه های نگهداری و ساخت آن .

هماهنگی و تلفیق با انواع متریال های ساختمان .

مقاومت بالا در برابر طوفان و بادهای شدید، نور، حرارت و رطوبت بالا .

نصب سریع و راحت و بدون نیاز به جوشکاری و... .

. تنوع فوق العاده بالا در رنگ و طرح و همچنین هماهنگ بودن با نمای ساختمان و نمای شهری.